پرسش :

نماز فرادا با حضور قلب بهتر است یا نماز جماعت با حضور قلب کمتر؟


پاسخ :
1. اگرچه شاید حضور قلب در نمازهای فرادا بیشتر باشد، ولی بنا بر روایت ها شرکت در نماز جماعت، از نماز فرادا فضیلت بیشتری دارد.

باید گفت با حسن تدبیر و با به کارگیری راهکارهای عملی می توان حضور قلب را در نمازهای جماعت نیز گسترش داد. به همین منظور، توجه به توصیه های زیر مفید است:

الف) حضور در صف اول نماز جماعت؛

ب) حضور در مدتی، چند دقیقه، پیش از اذان و اقامه در صف نماز جماعت برای به دست آوردن آرامش بیشتر و توجه کامل به نماز؛

ج) خواندن ذکرها و دعاهای وارد شده هنگام وضو؛

د) توجه به اذان و اقامه امام جماعت؛

ه) خواندن تعقیبات و دعاهای وارد شده پس از نماز جماعت.

2. نماز عبادت تک منظوره نیست، بلکه هندسه آن چند ضلعی است و به هدف ویژه ای محدود نمی شود.

اگر هدف نماز، تنها لذت ذکر و معرفت بود، این سخن را می پذیرفتیم که با گوشه نشینی و مراقبت فردی، بیشتر می توان آن حالات معنوی و عرفانی را کسب کرد ولی نماز در اسلام، بعدی کاملاً اجتماعی دارد. برای همین در نماز، اصل، جماعت است و «ضمایر جمع» در سوره حمد، شاهد مدعای ماست. پس باید با خواندن نماز، همراه جماعت حرکت کرد و هنر این است که آدمی، به گونه ای باشد که با وجود مشغله های گوناگون، از یاد خداوند غافل نشود و همواره او را حاضر و ناظر ببیند. در حقیقت در همه احوال، مشغول نماز باشد.

نماز اسلام، نماز ناهی از منکر و عمود برپایی خیمه دین است و چنین عبادتی، با گوشه گیری تحقق نمی یابد.

به گفته یکی از بزرگان دانش، «نماز فرادا» همانند آن است که هر شخصی در اتاق خود، چراغی داشته باشد که اگر خاموش شود، از نور بی بهره خواهد بود، ولی «نماز جماعت»، همانند آن است که در کنار هم هر یک، چراغی داشته باشیم که در صورت خاموش شدن یک یا چند مورد از آن، نور از بین نمی رود و از نور دیگری بهره برده می شود.

منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، قم: انتشارات مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1389.